Konferencja popularnonaukowa „Obiekty obronne w Karpatach. Od Daków do Konfederacji Barskiej” to nietypowe wydarzenie, które 20 października br. gościło w murach naszej Alma Mater – sale Biblioteki PL. Organizatorami całego przedsięwzięcia byli: środowisko lubelskie Towarzystwa Karpackiego, Biblioteka Politechniki Lubelskiej, Instytut Informatyki PL oraz Fundacja Forum Akademickie. Jego Magnificencji prof. dr hab. inż. Piotra Kacejko Rektora PL objął konferencję patronatem honorowym, zaś TVP3 Lublin, Polskie Radio Lublin, Radio Centrum i miesięcznik Forum Akademickie patronatem medialnym.
Konferencja, w której uczestniczyło około 65 osób, miała na celu popularyzację wiedzy o różnych formach budownictwa obronnego występującego w Karpatach na przestrzeni blisko 2000 lat. Prezentowane były zarówno rezultaty badań naukowych jak również obserwacje współczesnych turystów zarażonych miłością do Karpat. Całe przedsięwzięcie obejmowało trzy wydarzenia merytoryczne: cykl wykładów i prezentacji, wystawę fotograficzną oraz pokaz profesjonalnego sprzętu do skanowania 3D, który stosowano do digitalizacji obiektów muzealnych i archeologicznych.
W części wykładowej obejmującej dziesięć tematów uczestniczy mogli spojrzeć na wędrówki ludów przez Karpaty (Stanisław Kryciński, TK Warszawa), pozostałości twierdz dumnych Daków podbitych ostatecznie w 106 roku przez cesarza Marka Ulpiusza Trajana (prof. Krzysztof Jaworski z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego). Poznać współczesny obraz największej twierdzy rzymskiej w Porolissum (Andrzej Wielocha, TK, Warszawa) i jej losy do czasu ewakuacji Rzymian z prowincji Dacia, którą zarządził i przeprowadził w latach 271-272 cesarz Aurelian. O grodzisku „Troja w Trzcińcu” leżącym w okolicach Jasła – ciągłość osadnictwa od epoki brązu do czasów wczesnego średniowiecza i współcześnie powstałym „Skansenie Archeologicznym Karpacka Troja” opowiadał Tomasz Leszczyński – kierownika Działu Archeologicznego Muzeum Podkarpackiego w Krośnie. Profesor Michał Parczewski reprezentujący Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego przedstawił oryginalna teorię dotyczącą rozmieszczenia grodzisk z okresu plemiennego (VIII-X w.), które wg niego były odzwierciedleniem myśli obronnej respektującej militarną przewagę wroga. Grody te były stawiane poza obszarem osadnictwa otwartego i stanowiły dobrze ukryte miejsca ucieczek i schronienia ludności tubylczej. Można było poznać rozwiązania konstrukcyjne zamków zbudowanych na północnych stokach Karpat od Przemyśla po Cieszyn (powtórnie S. Kryciński).
O obiektach obronnych znajdujących się w Karpatach na terenie Rumunii były poświęcone trzy referaty. Klasztorne warownie Mołdawii i Wołoszczyzny zagubione dawniej w głębokich i niedostępnych karpackich dolinach przedstawił Aleksander Dymek z TK Kraków. Jerzy Montusiewicz, prof. PL i członek TK Lublin zaprezentował unikatowe w skali światowej kościoły warowne budowane i wielokrotnie rozbudowywane na przestrzeni od XIII do XVII wieku przez tzw. Sasów Siedmiogrodzkich, które miały ochronić ludność przed najazdami band tatarskich, tureckich i wołoskich. W drugim wystąpieniu zaprezentował referat pt.: „Olteńskie kule”. To obiekty obronne stawiali na początku wieku XIX przez mniej zamożnych bojarów w postaci dobrze ufortyfikowanych domów charakterystycznych dla zachodniej części Wołoszczyzny (kule w języku tureckim oznacza wieżę). Na zakończenie konferencji został przedstawiony referat dotyczący obozów warownych konfederatów barskich leżących na terenie Beskidu Niskiego. Wystąpienie przygotował Maciej Śliwa (krajoznawca, Kraków), ale ze względów zdrowotnych nie mógł przyjechać do Lublina i całość zaprezentował Marian Kozłowski pochodzący z Jasła.
Uzupełnieniem konferencji była wystawa fotograficzna obejmująca 40 zdjęć wykonanych przez prelegentów. Fotografie były prezentowane w Galerii Biblioteki Politechniki Lubelskiej, a obecnie można ją oglądać w wersji cyfrowej na stronach Biblioteki PL w zakładce „WYSTAWY WIRTUALNE”. Szczególnym dopełnieniem konferencji był pokaz procesu digitalizacji 3D obiektów muzealnych przy użyciu skanerów działających w technologii laserowej oraz światła strukturalnego przygotowany przez pracowników związanych z laboratorium „Lab 3D” Instytutu Informatyki Politechniki Lubelskiej – dra Marcina Barszcza i dra Krzysztofa Dziedzica. W czasie pokazu zaprezentowano wiele cyfrowych modeli 3D pochodzących z Polski, Uzbekistanu oraz Kazachstanu.
Miejsce organizacji konferencji okazało się znakomite i bardzo podobało się uczestnikom, z których większość było po raz pierwszy na Politechnice Lubelskiej. Wprowadzenie w mury uczelni technicznej nurtu humanizującego z pewnością wpłynie również pozytywnie na środowisko politechniczne.
Jerzy Montusiewicz